XX аср фожиаси: аэрокосмик ҳалокатлар

Иккала ҳаво транспортида бўлган экипаж аъзолари-­ю йўловчилардан ташқари аэропорт ходимлари ҳам жабр кўрди. Ушбу фожиа бир лаҳзада 582 кишини ҳаётдан олиб кетди...

• 1913 йил 9 сентябрь — Германиянинг шимолий ҳудудидаги Гельголанд ороли яқинида йирик немис дережабили ҳисобланган Цеппелин “L-1” (немис конструктори Фердинанд Цеппелин \1838–1937\ шарафига номланган дастлабки ҳаво кемалари) ҳалокатга учраб, экипаж аъзоларининг аксарият қисми чўкиб ҳалок бўлдилар;

• 1933 йил 4 декабрь — америкаликларнинг “Акрон” (Қўшма штатларнинг шимоли­шарқидаги шаҳар номига қўйилган) номли дастлабки ҳаво транспорт тури сув ҳавзасига қулаши оқибатида 73 киши ҳаётдан кўз юмади. Бу воқеа дирижаблда содир бўлган энг катта фожиа сифатида қайд этилган;

• 1934 йил 30 январь — 22 километр баландликни ишғол қилиб рекорд ўрнатган “Осоавиахим-1” номли совет стратостати (ҳавонинг стратосфера қатламигача \8–10 кмдан 50–55 кмгача\ кўтарилишга мослаштирилган аэростат) ҳалокатга учрайди. 3 кишидан иборат экипаж аъзолари ҳаётдан бевақт кўз юмадилар;

• 1935 йил 18 май — Максим Горкий номига қўйилган “АНТ-20” русумли саккиз двигателли самолёт парвоз давомида кузатувчилик вазифасини ўтаган кичик ҳаво транспорти билан тўқнашиб кетади. Натижада 80 нафар йўловчи ва 8 кишидан иборат экипаж аъзолари ҳалок бўладилар;

• 1953 йил 3 май — кучли бўрон туриши оқибатида дунёдаги биринчи реактив лайнер — “Комета-1 G-ALYV” ерга қулаб тушди. Ҳалокат содир бўлган жой: Ҳиндистоннинг Калькутта шаҳри яқинидаги ҳудуд. Ушбу бахтсиз ҳодиса 43 кишининг ҳаётига зомин бўлди;

• 1969 йил 16 март — Венессуэланинг Маракайбо шаҳридан ҳавога кўтарилган “DС-9” русумли самолёт ҳалокатга юз тутди. Бахтсиз ҳодиса 155 кишини ҳаётдан олиб кетди;

• 1971 йил 30 июнь — “Союз-11” номли космик станция Ерга қўнаётиб герметик ҳолати бузилиши оқибатида ёниб кетади. Волков, Добровольский ва Пацаев исмли уч нафар фазогир фожиали ўлим топади;

• 1974 йил 3 март — Туркиянинг “DC-10” русумли фазо станцияси Париж осмонида ҳалокатга учрайди. Ушбу фожиа ҳам сунъий йўлдошнинг юкхонасида пайдо бўлган герметик ҳолатнинг бузилиши оқибатида содир бўлади. Натижада 346 киши ҳалок бўлди;

• 1976 йил 3 август — “Боинг-707” русумли самолёт Мароконинг Агадир шаҳри яқинидаги тоғ ёнбағрига қулайди. 188 киши аянчли ўлим топади;

• 1977 йил 27 март — Канар ороллари таркибига кирувчи Тенерифе аэропортидаги кўниш майдончасида иккита “Боинг-727” самолёти тўқнашиб кетиши натижасида мисли кўрилмаган фожиа содир бўлди. Иккала ҳаво транспортида бўлган экипаж аъзолари­ю йўловчилардан ташқари аэропорт ходимлари ҳам жабр кўрди. Ушбу фожиа бир лаҳзада 582 кишини ҳаётдан олиб кетди;

• 1979 йил 25 май — Ақшнинг Чикаго шаҳридаги “О’хара” халқаро аэропортидан ҳавога кўтарилган “DC-10” русумли самолёт ҳалокатга юз тутди ва 275 кишининг бевақт ўлимига сабабчи бўлди;

• 1980 йил 19 август — Саудия Арабистони ҳаво йўлларига тегишли “Тристар” русумли самолёт Эр-Риад аэропортига ҳалокатли қўниши оқибатида 301 киши фожиали ўлим топди;

• 1985 йил 12 август — Япония ҳаво йўллари тизимига қарашли “Воинг-747” Огура тоғи осмонида портлаб кетди. Ушбу ҳалокат 520 нафар кишининг ҳаётига нуқта қўйди;

• 1986 йил 28 январь — АҚШнинг Канаверал синов майдонидан ўт олган “Челленжер” фазо кемаси орадан бир неча сония ўтмасданоқ портлаб кетди. 7 нафар фазогир шу ондаёқ ҳалок бўлдилар;

• 1991 йил 11 июль — Нигерия аэропортларидан биридан ҳавога кўтарилган “DC-8” русумли самолёт Саудия Арабистонининг Жидда шаҳрига қўнаётиб ҳалокатга юз тутди. Авиаҳалокат 261 кишининг ўлими билан якунлади;

• 1996 йил 12 ноябрь — Ҳиндистон пойтахти Деҳли шаҳридан ҳаво океанига кўтарилган Арабистон ҳаво йўлларига тегишли “Боинг-747” русумли самолёт қўниш майдони томон учаётган Қозоғистон авиатармоғига қарашли “Ил-76” русумли ҳаво кемаси билан тўқнашиб кетиши натижасида фожиали бахтсиз ҳодиса рўй берди. 372 нафар киши ҳаётдан кўз юмди;

• 1997 йил 6 декабрь — Иркутск аэропортидан ҳаводан кўтарилган заҳотиёқ ўша атрофдаги уйларнинг устига қулаган “Руслан” русумли самолётнинг экипаж аъзолари, йўловчилар ва аэропорт билан қўшничиликда яшайдиган маҳаллий аҳоли ҳаётига зомин бўлди;