Пробация хизмати Озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазоларнинг ижро этилишини назорат қилиш бошқармаси ва унинг ҳудудий бўлинмалари негизида ташкил этилмоқда.
Ўзбекистон Республикаси Президенти Шавкат Мирзиёевнинг жорий йил 7 ноябрдаги “Жиноят-ижроия қонунчилигини тубдан такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги ПҚ–4006-сон қарори эълон қилинди. Унга кўра, 2019 йилда Жазони ижро этиш бош бошқармаси ҳузурида Пробация хизмати ташкил этилади.
Жазони ижро этиш бош бошқармаси ҳузуридаги Пробация хизмати ИИВ Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси бош бошқармасининг Озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазоларнинг ижро этилишини назорат қилиш бошқармаси ва унинг ҳудудий бўлинмалари негизида ташкил этилмоқда. У 2019 йил 1 январдан ўзгартирилади. Бу ҳақда “Norma” нашри ёзмоқда.
Пробация бўлинмаларининг асосий вазифалари қуйидагилардир:
Жазони ижро этиш бош бошқармаси ҳузуридаги Пробация хизмати ИИВ Ҳуқуқбузарликлар профилактикаси бош бошқармасининг Озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазоларнинг ижро этилишини назорат қилиш бошқармаси ва унинг ҳудудий бўлинмалари негизида ташкил этилмоқда. У 2019 йил 1 январдан ўзгартирилади. Бу ҳақда “Norma” нашри ёзмоқда.
Пробация бўлинмаларининг асосий вазифалари қуйидагилардир:
- ИИОнинг озодликдан маҳрум қилиш билан боғлиқ бўлмаган жазоларни (жарима, муайян ҳуқуқдан маҳрум қилиш, мажбурий жамоат ишлари, ахлоқ тузатиш ишлари ва ҳ.к.) ижро этиш бўйича фаолиятини бошқа давлат органлари ва ташкилотлари, шунингдек жамоат тузилмалари билан ўзаро ҳамкорликда самарали ташкил этиш;
- шартли ҳукм қилинган ва жазони ўташдан муддатидан илгари шартли озод қилинган шахсларнинг хулқ-атвори устидан таъсирчан назоратни амалга ошириш;
- назорат остидагилар, шунингдек жазони ижро этиш муассасаларидан озод этилган вояга етмаганларнинг ижтимоий мослашуви ва ишга жойлашишига, шу жумладан уларнинг касбий тайёргарлиги бўйича тадбирларни ташкил этиш орқали ҳар томонлама амалий кўмаклашиш;
- назорат остидагиларнинг қайта жиноят содир этиш хавфини аниқлаш ва бунга йўл қўймаслик бўйича профилактик чора-тадбирларни амалга ошириш, уларнинг шахсини ижтимоий-психологик портретни тузган ҳолда ўрганиш.
Туман (шаҳар) пробация бўлинмаларининг шахсий таркиби 1 нафар ходимга шаҳарларда – 100, туманларда – 75 нафар маҳкум ҳисобидан келиб чиқиб тақсимланади. Янги тузилмада устуворлик асосида ижтимоий, педагогика ва профилактика соҳаларида иш тажрибасига эга бўлган офицерлар хизмат қилади. Катта амалий иш тажрибасига эга бўлган ва хизматдан салбий ҳолатларга кўра бўшатилмаган ИИОнинг пенсионерлари ҳам у ерга тайинланиши мумкин. Уларга тўлиқ миқдорда пенсия тўлашда давом этадилар.
Ҳудудий ИИОда раҳбарларнинг пробация ва жазони ижро этиш масалалари бўйича ўринбосарлари пайдо бўлади (ҳозир – жазони ижро этиш бўлими бошлиқлари). Улар янги бўлинмалар фаолиятини мувофиқлаштириб, ушбу йўналиш учун шахсан жавобгар бўладилар.
Шу билан бир қаторда Пробация хизматини ривожлантириш жамғармаси ташкил этилмоқда. У ахлоқ тузатиш ишлари жазосини ўташдан келиб тушадиган ушланмаларнинг 50%и ҳисобидан шакллантирилади. Маблағлар хизмат ходимларини рағбатлантириш, моддий-техника базасини мустаҳкамлаш, қўшимча киритилган штат бирликларини таъминлаш, шунингдек маҳкумларнинг касбий тайёргарлиги бўйича тадбирларни ташкил этишга сарфланади.
Ҳужжат билан 2019-2021 йилларда Ўзбекистон Республикаси жиноят-ижроия қонунчилигини такомиллаштириш концепцияси тасдиқланди. Уни амалга ошириш натижаларини ҳисобга олган ҳолда, илғор хорижий тажрибани ўрганиш асосида Жиноят-ижроия кодексининг янги таҳририни ишлаб чиқиш режалаштирилмоқда (1.06.2020 йилгача).
