Марказий банк Республика истеъмол бозорларидаги нархлар ўзгариши ҳақида маълумот берди.
Республика истеъмол бозорларидаги нархлар ўзгаришини аниқлаш бўйича Марказий банк томонидан мунтазам равишда олиб борилаётган ўрганишлар натижалари май ойининг дастлабки тўрт ҳафтасида танланган товар ва хизматлар гуруҳи бўйича ўртача нархлар 0,6 фоизга пасайганлигини кўрсатди. Бунда озиқ-овқат товарлари 1,1 фоизга ва ноозиқ-овқат товарлари 0,9 фоизга арзонлашган бўлса, хизматлар 1 фоизга қимматлашди.
Нархларнинг ўзгариши асосан миллий валюта қадрининг ошиши, ташқи савдо шароитларининг ва рақобат муҳитининг яхшиланиши, истеъмол бозорига сабзавотлар янги ҳосилининг кириб келиши каби омиллар таъсирида шаклланди. Шунингдек, аҳоли ва корхоналарнинг инфляцион кутилмаларининг пасайиши ҳам нархлар тушишига таъсир этувчи омиллардан бўлди.
Кузатиш даврида озиқ-овқат маҳсулотларининг умумий ўртача нархларида пасайиш кузатилган бўлса, алоҳида маҳсулот нархлари ўзгариши турли хил йўналиш касб этди. Хусусан, помидор, бодринг ва картошка янги ҳосилининг бозорларга кўп миқдорда кириб келиши, ушбу сабзавотлар нархларининг мос равишда 63,8, 30,2 ва 27,6 фоизга арзонлашишига сабаб бўлди. Шунингдек, сариёғ нархи 2,4 фоизга ва парранда гўшти нархи 1,3 фоизга пасайди.
Шу билан бирга, мазкур даврда республика бўйича гуручнинг ўртача нархи 16,7 фоизга ўсди. Ўтказилган сўровнома натижаларига кўра, гуручнинг нархи ошишига таъсир кўрсатган асосий омиллар сифатида республикада ўтган йилга нисбатан об-ҳавонинг қуруқ келиши ва суғориш учун сув захиралари етишмовчилиги вужудга келишининг кутилиши, гуруч етиштирувчилар томонидан ушбу маҳсулот жорий таклифини камайтириб, келгуси давр учун захира қилишини кўрсатмоқда.
Бунда, гуруч импорти ҳажмларини ошириш ҳамда унинг ички бозордаги таклифини етарли даражада бўлишини таъминлаш ушбу маҳсулот нархини барқарорлаштирувчи омил бўлиши мумкин.
Шу билан бирга, мазкур даврда гўшт маҳсулотлари нархининг ўртача суръатда ўсиши давом этди. Жумладан, мол ва қўй гўшти нархлари мос равишда 5,0 ва 3,7 фоизга ошди. Cоҳа мутахассислари ва фермерлар билан ўтказилган сўровлар натижаси шуни кўрсатмоқдаки, гўшт нархининг ошишига асосий сабаб биржа нархларининг ўзгармасдан турганлигига қарамасдан, ем маҳсулотлари чакана нархларнинг ошиб бораётганлиги ҳамда қиш-баҳор мавсумида ёғингарчилик кам бўлганлиги сабабли яйловларда чорва моллари учун ўт камлиги кўрсатилган.
Ноозиқ-овқат маҳсулотлари нархлари, хусусан маиший техника ва шахсий гигиена товарлари нархлари республикада айниқса чегара ҳудудларида ташқи савдо ҳажмларининг ошиши, истеъмол бозорининг ушбу сегментида рақобат муҳитининг яхшиланиши ҳамда миллий валюта қадрининг ошиши каби омиллар таъсирида шаклланди.
Ушбу товарлар гуруҳлари таркибида телевизорлар 8,0 фоизга, чангютгичлар 4,4 фоизга, совутгич ва электр чойнаклар 1,8 фоизга, атир совун 3,5 фоизга ва шампунь 1,9 фоизга арзонлашди.
Апрель ойидаги табиий газ тарифлари ошиши автотранспортда юк ва йўловчи ташиш хизматлари нархларига ўз таъсирини кўрсатди. Шаҳар ичидаги автобусда йўл кира ҳақи, айрим ҳудудларда тўловларнинг сезиларли ошиши ҳисобига 13,7 фоизга, автомобилда юк ташиш хизмати эса 1,6 фоизга ошди. Шунингдек, тиббий хизматлар нархлари 2,4 фоизга ошиши кузатилди.
Маълумот учун, қайд этиш лозимки, юқорида келтирилган истеъмол товар ва хизматлар нархларининг ўзгариш динамикаси иқтисодиётдаги инфляцион жараёнларни таҳлил қилиш мақсадида Марказий банк томонидан олиб бориладиган кузатувларга асосан ҳисобланган. Республика бўйича истеъмол нархлари индекси Давлат статистика қўмитаси томонидан ҳисобланади.
Нархларнинг ўзгариши асосан миллий валюта қадрининг ошиши, ташқи савдо шароитларининг ва рақобат муҳитининг яхшиланиши, истеъмол бозорига сабзавотлар янги ҳосилининг кириб келиши каби омиллар таъсирида шаклланди. Шунингдек, аҳоли ва корхоналарнинг инфляцион кутилмаларининг пасайиши ҳам нархлар тушишига таъсир этувчи омиллардан бўлди.
Кузатиш даврида озиқ-овқат маҳсулотларининг умумий ўртача нархларида пасайиш кузатилган бўлса, алоҳида маҳсулот нархлари ўзгариши турли хил йўналиш касб этди. Хусусан, помидор, бодринг ва картошка янги ҳосилининг бозорларга кўп миқдорда кириб келиши, ушбу сабзавотлар нархларининг мос равишда 63,8, 30,2 ва 27,6 фоизга арзонлашишига сабаб бўлди. Шунингдек, сариёғ нархи 2,4 фоизга ва парранда гўшти нархи 1,3 фоизга пасайди.
Шу билан бирга, мазкур даврда республика бўйича гуручнинг ўртача нархи 16,7 фоизга ўсди. Ўтказилган сўровнома натижаларига кўра, гуручнинг нархи ошишига таъсир кўрсатган асосий омиллар сифатида республикада ўтган йилга нисбатан об-ҳавонинг қуруқ келиши ва суғориш учун сув захиралари етишмовчилиги вужудга келишининг кутилиши, гуруч етиштирувчилар томонидан ушбу маҳсулот жорий таклифини камайтириб, келгуси давр учун захира қилишини кўрсатмоқда.
Бунда, гуруч импорти ҳажмларини ошириш ҳамда унинг ички бозордаги таклифини етарли даражада бўлишини таъминлаш ушбу маҳсулот нархини барқарорлаштирувчи омил бўлиши мумкин.
Шу билан бирга, мазкур даврда гўшт маҳсулотлари нархининг ўртача суръатда ўсиши давом этди. Жумладан, мол ва қўй гўшти нархлари мос равишда 5,0 ва 3,7 фоизга ошди. Cоҳа мутахассислари ва фермерлар билан ўтказилган сўровлар натижаси шуни кўрсатмоқдаки, гўшт нархининг ошишига асосий сабаб биржа нархларининг ўзгармасдан турганлигига қарамасдан, ем маҳсулотлари чакана нархларнинг ошиб бораётганлиги ҳамда қиш-баҳор мавсумида ёғингарчилик кам бўлганлиги сабабли яйловларда чорва моллари учун ўт камлиги кўрсатилган.
Ноозиқ-овқат маҳсулотлари нархлари, хусусан маиший техника ва шахсий гигиена товарлари нархлари республикада айниқса чегара ҳудудларида ташқи савдо ҳажмларининг ошиши, истеъмол бозорининг ушбу сегментида рақобат муҳитининг яхшиланиши ҳамда миллий валюта қадрининг ошиши каби омиллар таъсирида шаклланди.
Ушбу товарлар гуруҳлари таркибида телевизорлар 8,0 фоизга, чангютгичлар 4,4 фоизга, совутгич ва электр чойнаклар 1,8 фоизга, атир совун 3,5 фоизга ва шампунь 1,9 фоизга арзонлашди.
Апрель ойидаги табиий газ тарифлари ошиши автотранспортда юк ва йўловчи ташиш хизматлари нархларига ўз таъсирини кўрсатди. Шаҳар ичидаги автобусда йўл кира ҳақи, айрим ҳудудларда тўловларнинг сезиларли ошиши ҳисобига 13,7 фоизга, автомобилда юк ташиш хизмати эса 1,6 фоизга ошди. Шунингдек, тиббий хизматлар нархлари 2,4 фоизга ошиши кузатилди.
Маълумот учун, қайд этиш лозимки, юқорида келтирилган истеъмол товар ва хизматлар нархларининг ўзгариш динамикаси иқтисодиётдаги инфляцион жараёнларни таҳлил қилиш мақсадида Марказий банк томонидан олиб бориладиган кузатувларга асосан ҳисобланган. Республика бўйича истеъмол нархлари индекси Давлат статистика қўмитаси томонидан ҳисобланади.
Акмалхон Эшонхонов
